Selen – co warto o nim wiedzieć?

Selen należy do grupy mikroelementów, czyli pierwiastków, które występują w organizmie w śladowych ilościach. Fakt ten nie oznacza, że nie jest on potrzebny dla organizmu, wręcz przeciwnie. Funkcje selenu: wchodzi w skład dwóch aminokwasów, które budują ważne enzymy dla zdrowia organizmu, jest niezbędny dla prawidłowej pracy tarczycy oraz układu odpornościowego (wpływa pozytywnie na limfocyty B […]
Selen należy do grupy mikroelementów, czyli pierwiastków, które występują w organizmie w śladowych ilościach. Fakt ten nie oznacza, że nie jest on potrzebny dla organizmu, wręcz przeciwnie.

Funkcje selenu:

  • wchodzi w skład dwóch aminokwasów, które budują ważne enzymy dla zdrowia organizmu,
  • jest niezbędny dla prawidłowej pracy tarczycy oraz układu odpornościowego (wpływa pozytywnie na limfocyty B i T oraz makrofagi),
  • ma istotny wpływ na płodność, szczególnie u mężczyzn,
  • jest przeciwutleniaczem - zmniejsza stres oksydacyjny, a tym samym redukuje ryzyko rozwoju chorób sercowo - naczyniowych, neurologicznych oraz zapalnych,
  • zmniejsza ryzyko pojawienia się nowotworów (m.in. płuc, gruczołu krokowego, trzustki, żołądka i jelita grubego).

Selen a tarczyca

Gruczoł tarczowy zawiera najwięcej selenu w organizmie. Jego niedobór nasila procesy autoimmunologiczne w tarczycy. Białka zawierające selen, tzw. selenoproteiny wykazują działanie antyoksydacyjne,  przeciwzapalne i wspomagające pracę tarczycy. Dejonidazy jodotyroninowe są enzymami, w których skład również wchodzi selen. Są one odpowiedzialne za konwersję nieaktywnego hormonu tarczycy - tyroksyny (T4) do trijodotyroniny (T3) - aktywnego hormonu, który wpływa m.in. na nasz metabolizm. U osób z chorobą Hashimoto obserwuje się niższe stężenie selenu we krwi niż u osób zdrowych. Pacjentom z Hashimoto, którym podano selen, jako element leczenia wspomagającego, zauważyli poprawę nastroju, mniejsze zmęczenie oraz lepszą jakość snu.

Niedobór selenu

Niedobór selenu zwiększa ryzyko wystąpienia chorób tarczycy. W Polsce obserwuje się znaczne niedobory tego pierwiastka, niedostateczny poziom  dotyczy ok. 95% osób! Do pozostałych objawów niedoboru selenu należy m.in.:
  • łamliwość paznokci,
  • nudności, wymioty,
  • wypadanie włosów,
  • niską odporność,
  • osłabienie mięśni,
  • problemy z nastrojem,
  • niepłodność,
  • problemy z koncentracją.

Źródła pokarmowe selenu

Do pokarmów bogatych w selen zalicza się:
  • orzechy brazylijskie,
  • owoce morza,
  • nerki,
  • wątrobę,
  • kiełki pszenicy,
  • otręby,
  • tuńczyka,
  • wołowinę
  • indyka,
  • pestki słonecznika.
Na zwiększenie przyswajania selenu wpływają witaminy A, E, C oraz białko. Natomiast, negatywny wpływ na wykorzystanie selenu ma wysokoprzetworzona żywność oraz cukier.

Suplementacja selenu

Suplementacja selenu jest dość kontrowersyjnym tematem. Bez wątpienia niedobór selenu ma bardzo niekorzystny wpływ na organizm, a suplementacja jest sposobem na jego skuteczne uzupełnienie. Należy jednak pamiętać, że suplementacja selenu powinna być prowadzona ze szczególną ostrożnością pod okiem lekarza lub dietetyka. Przed suplementacją selenem warto zrobić badanie poziomu jodu. U osoby z niedoborem jodu jednocześnie przyjmującej selen może dojść do nasilenia problemów z tarczycą, ponieważ suplementacja selenem będzie nasilała niedobór jodu. Przyjmując selen warto zdawać sobie sprawę z faktu, że nadmierna podaż selenu jest szkodliwa i powoduje zatrucie. Do objawów zatrucia selenem należą m.in.: dolegliwości żołądkowo - jelitowe, wypadanie włosów, obniżenie nastroju, czy nawet uszkodzenie wątroby i nerek. Kobiety posiadające mutację genu BRCA1, odpowiedzialnego za zwiększone ryzyko wystąpienia raka piersi i jajników, szczególnie ostrożnie powinny podchodzić do suplementacji selenu i kontrolować stężenie tego pierwiastka co 3 miesiące. Podsumowując, suplementacja selenem jest dobrym sposobem na uzupełnienie niedoborów tego mikroelementu, jednak powinna być prowadzona pod kontrolą specjalisty z uwzględnieniem preparatu o sprawdzonym pochodzeniu i znanym składzie.  

Jeśli potrzebujesz diety w chorobie Hashimoto, ułożymy dla Ciebie jadłospis dostosowany do Twoich potrzeb:

 

Bibliografia

  • Rayman M.: The use of high selenium yeast to raise selenium status: how does it measure up? Br J Nutr. 2004 Oct; 92 (4): 557 - 73,
  • Hurst R. et al.: Establishing optimal selenium status: results of a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Am J Clin Nutr . 2010 Apr;91(4):923-31.
  • Bonelli L. et al: Antioxidant supplement and long-term reduction of recurrent adenomas of the large bowel. A double-blind randomized trial. J Gastroenterol . 2013 Jun;48(6):698-705.
  • Winter K.H. et al.: The chronic autoimmune thyroiditis quality of life selenium trial (CATALYST): study protocol for a randomized controlled trial. Trials . 2014 Apr 9;15:115.
  • Fan Y. et al.: Selenium supplementation for autoimmune thyroiditis: a systematic review and meta-analysis. Int J Endocrinol . 2014;2014:904573.
  • Klecha B., Bukowska B.: SELEN W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA – CHARAKTERYSTYKA PIERWIASTKA I POTENCJALNE ZASTOSOWANIE TERAPEUTYCZNE. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLIX, 2016, 4, str. 818–829
  • Kryczyk J., Zagrodzki P.: Selen w chorobie Gravesa-Basedowa . Postepy Hig Med Dosw (online), 2013; 67: 491-498.
dieta w hashimoto hashimoto niedoczynność tarczycy niepłodność selen suplementacja tarczyca