Po co nam cholesterol?

Mam wrażenie, że cholesterol cały czas posiada złą opinię. Ciągle mówimy o szkodliwości cholesterolu. Czy naprawdę cholesterol jest zły? Czy w ogóle jest potrzebny dla naszego organizmu? Między innymi odpowiedzi na te pytania znajdziesz w niniejszym artykule. Na początku wyjaśnijmy sobie jedno – cholesterol jest dla nas NIEZBĘDNY. Bez cholesterolu nie byłoby nas. Po co […]

Mam wrażenie, że cholesterol cały czas posiada złą opinię. Ciągle mówimy o szkodliwości cholesterolu.

Czy naprawdę cholesterol jest zły? Czy w ogóle jest potrzebny dla naszego organizmu?

Między innymi odpowiedzi na te pytania znajdziesz w niniejszym artykule. Na początku wyjaśnijmy sobie jedno - cholesterol jest dla nas NIEZBĘDNY. Bez cholesterolu nie byłoby nas.

Po co potrzebujemy cholesterolu?

Przede wszystkim do produkcji:

  • hormonów płciowych (testosteronu, estrogenów, progesteronu). Z cholesterolu powstaje pregnenolon, czyli prohormon, który daje początek wyżej wspomnianym hormonom płciowym,
  • hormonów kory nadnerczy (glikokortykoidów i mineralokortykoidów) - niezbędnych do utrzymania równowagi metabolizmu i gospodarki wodno  - elektrolitowej,
  • hormonu stresu (kortyzolu) - niezbędnego do właściwej reakcji na stres,
  • witaminy D - cholesterol jest potrzebny zarówno do produkcji, jak i wchłaniania tej witaminy w naszym organizmie,
  • kwasów żółciowych - niezbędnych do trawienia i wchłaniania tłuszczów orz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Dodatkowo, żółć bierze udział w usuwaniu toksyn z organizmu oraz daje poślizg w jelitach, zapobiegając wystąpieniu zaparć.

Cholesterol jest również niezbędny do budowy:

  • mózgu i układu nerwowego - nasz mózg składa się m.in. z tłuszczu, którego główną część stanowi właśnie cholesterol. Z kolei komórki nerwowe (neurony), potrzebują cholesterolu do tworzenia nowych synaps (połączeń komórek nerwowych),
  • skóry,
  • każdej komórki naszego ciała - otoczka każdej komórki w naszym ciele składa się w 90% z cholesterolu!

Cholesterol działa przeciwzapalnie. Jest wysyłany na ratunek w miejsce toczącego się zapalenia w sytuacji niedoboru pozostałych przeciwutleniaczy (np. glutationu, witaminy C itp.).

Pamiętajmy, że niski poziom cholesterolu nie jest powodem do zadowolenia. Jest to bardzo niekorzystna sytuacja dla naszego organizmu.

Konsekwencje niskiego poziomu cholesterolu:

  • problemy z koncentracją, pamięcią,
  • obniżony nastrój,
  • uczucie przygnębienia,
  • stany depresyjne,
  • demencja,
  • zwiększone ryzyko zachorowania na chorobę Parkinsona i Alzheimera,
  • problemy ze strony układu nerwowego tj.: drętwienie rąk i stóp, zespół niespokojnych nóg,
  • problemy ze strony układu rozrodczego: niskie libido, zaburzenia miesiączkowania, problemy z zajściem w ciążę, poronienia, silny PMS, problemy z erekcją,
  • niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K,
  • problemy trawienne: biegunki tłuszczowe, wzdęcia, gazy, zaparcia.
Skoro omówiliśmy sobie funkcje, jakie spełnia cholesterol w organizmie oraz konsekwencje jego niedoboru, warto odpowiedzieć na poniższe pytanie:

Czy dieta ma wpływ na poziom cholesterolu we krwi?

Odpowiedź brzmi: i tak, i nie. Warto wiedzieć, że zdecydowanie większą część cholesterolu (ok. 70 - 85%) wytwarza wątroba. Jedynie 10 - 20% cholesterolu badanego we krwi pochodzi z diety. Dlatego, przy problemach z poziomem cholesterolu, powinniśmy szczególną uwagę poświęcić pracy wątroby. Z drugiej strony, za zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi często odpowiada nasza dieta. I nie chodzi wcale o jajka czy produkty mięsne, jako te obfitujące w cholesterol. Czynnikami wzmagającymi stany zapalne, a tym samym wzrost produkcji cholesterolu przez wątrobę, oraz odpowiadającymi za upośledzenie pracy wątroby są przetworzone produkty spożywcze obfitujące w węglowodany proste i tym samy charakteryzujące się wysokim indeksem i ładunkiem glikemicznym oraz kwasy tłuszczowe typu trans.

Do produktów tych zaliczamy:

  • produkty wytworzone z mąki o wysokim stopniu oczyszczenia - pieczywo, produkty cukiernicze (ciasta, ciasteczka itp.), makarony,
  • nadmiar spożywanego cukru, słodyczy, wypieków,
  • fast foody,
  • przemysłowe jedzenie,
  • margaryny,
  • rafinowane oleje roślinne (np. słonecznikowy),
  • słodkie napoje np. wody smakowe, słodzone napoje gazowane, soki owocowe (w nadmiarze).
Gdy nasza dieta obfituje w tego typu produkty, w organizmie zaczynają powstawać stany zapalne nasilające procesy glikacji. Glikacja to proces powodujący uszkodzenia białek w naszym ciele, wynikający z nadmiaru cukru (glukozy) w organizmie. Zatem to wysokie spożycie cukrów, a nie cholesterolu, wpływa na nasz lipidogram. Procesy glikacji sprzyjają również szybszemu starzeniu się organizmu. Zagrożeniem dla naszego lipidogramu mogą być również produkty zwierzęce obfitujące w cholesterol poddane intensywnej obróbce termicznej, tj. smażenie. W sytuacji tej dochodzi do utlenienia zawartego w mięsie cholesterolu, który również będzie wzmagał stan zapalny. Dlatego zesmażony na skwarkę boczek czy karkówka nie będą sprzyjać naszemu zdrowiu.

Kiedy poziom cholesterolu wzrasta?

Naturalnie stężenie cholesterolu we krwi wzrasta wraz z wiekiem. Prawdopodobnie powodem wzrastającego poziomu cholesterolu jest zwiększone zapotrzebowanie organizmu na przeciwutleniacze. Poziom cholesterolu wzrasta również podczas ciąży i karmienia piersią. Cholesterol całkowity na poziomie 180 - 220 mg/dl, przy prawidłowych wartościach frakcji cholesterolu i triglicerydów, nie powinien nas martwić. Co w momencie, gdy stężenie cholesterolu jest wyższe? Pamiętajmy, że wysoki poziom cholesterolu jest objawem, a nie przyczyną. Jest to informacja od naszego organizmu, że dzieje się coś złego i należy szukać przyczyny.

Do najczęstszych przyczyn wysokiego poziomu cholesterolu należą:

  • stany zapalne wynikające z nieodpowiedniej, przetworzonej diety oraz stresujący styl życia,
  • problemy z tarczycą (niedoczynność tarczycy),
  • problemy z gospodarką węglowodanową organizmu tj. np.: wysoki poziom glukozy lub insuliny, insulinooporność, ,
  • problemy z wątrobą, np. stłuszczenie wątroby. Gdy podejrzewamy zaburzenia w funkcjonowaniu wątroby warto zbadać próby wątrobowe - AST, ALT, GGTP,
  • stany po operacjach, skaleczenia - wzrost cholesterolu w tych sytuacjach wynika z zapotrzebowania na ten związek w trakcie regeneracji tkanek,
  • duże odwodnienie organizmu,
  • nadwaga, otyłość - nadmiernie rozwinięta tkanka tłuszczowa, szczególnie ta zgromadzona w okolicy brzusznej, wydziela wiele substancji prozapalnych,
  • choroby przewlekłe, autoimmunologiczne,
  • przewlekłe zakażenia, np. bakterią Helicobacter pylori,
  • wrodzone hipercholesterolemie dziedziczne,
  • stosowanie niektórych leków, np. sterydów, beta blokerów czy doustnej antykoncepcji hormonalnej.
Warto również omówić kwestię niskiego poziomu cholesterolu.

W momencie, gdy poziom cholesterolu w naszym organizmie wynosi poniżej 110 mg/dl powinniśmy podejrzewać:

  • nadczynność tarczycy,
  • problemy z wątrobą - silne stłuszczenie wątroby, uszkodzenie wątroby w wyniku toksyn, spożywanego w nadmiarze alkoholu, chorób autoimmunologicznych, niedoborów pokarmowych,
  • niedobory pokarmowe,
  • zbyt duża dawka leków obniżających poziom cholesterolu (statyny),
  • upośledzone wchłanianie jelitowo - wątrobowe i zaburzenie recyklingu cholesterolu z kwasów żółciowych. Sytuacja ta może wystąpić przy chorobach zapalnych jelit, np. w chorobie Leśniowskiego - Crohna, celiakii, po intensywnej antybiotykoterapii w momencie wyjałowienia flory bakteryjnej, podczas przyjmowania środków przeczyszczających, podczas dostarczania nadmiernej ilości błonnika.
Podsumowując, warto pamiętać, że zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski poziom cholesterolu we krwi jest powodem do niepokoju. W takiej sytuacji należy szukać przyczyny, gdyż zmiany w stężeniu cholesterolu są objawem zaburzeń w naszym organizmie, a nie ich źródłem.  

Więcej konkretów na temat cholesterolu oraz wskazówek, co robić i jak się odżywiać w zaburzeniach lipidowych (wysoki cholesterol, wysoki LDL, podwyższony poziom triglicerydów) znajdziesz w e-booku "Zalecenia w zaburzeniach lipidowych"

 

Bibliografia

  • Grafika: Canva.com
cholesterol cholesterol LDL dyslipidemia HDL LDL lipidy zaburzenia lipidowe