Dieta w hiperprolaktynemii
Prolaktyna (PRL) to białko wydzielane przez przysadkę mózgową W organizmie człowieka PRL pełni funkcję hormonu, odpowiadając m.in. za pobudzanie wzrostu gruczołów sutkowych i stymulowanie produkcji mleka podczas laktacji oraz pobudzenie procesów wpływających na tworzenie progesteronu przez ciałko żółte. Wydzielanie PRL regulowane jest m.in. przez dopaminę, która odpowiada za zmniejszenie wydzielania oraz syntezy samej PRL. Natomiast, […]
Kiedy zwiększony poziom PRL jest uznawany za naturalny?
Tymczasowy wzrost PRL można zaobserwować u kobiet będących w ciąży oraz karmiących piersią, a także u każdej osoby w trakcie snu REM czy w odpowiedzi na stres (np. intensywny trening, stan niedocukrzenia). Podczas snu najwyższe stężenie PRL odnotowuje się między godziną 2:00- 5:00. Również niektóre z przyjmowanych leków (m.in. przeciwdepresyjne, przeciwwymiotne, neuroleptyki, obniżające ciśnienie krwi, przeciwhistaminowe, antykoncepcja hormonalna) w dłuższej perspektywie mogą przyczynić się do zwiększenia stężenia PRL.Do pozostałych czynników zwiększających stężenie prolaktyny należą:
- guzy przysadki mózgowej,
- aktywność seksualna – przede wszystkim drażnienie brodawek sutkowych,
- spożywanie posiłków bogatych w białko i tłuszcze,
- hipoglikemia indukowana insuliną,
- stres,
- niedoczynność tarczycy,
- niewydolność nerek,
- niewydolność wątroby,
- PCOS.
Konsekwencje hiperprolaktynemii:
- zaburzenia miesiączkowania (nieregularne cykle co 6 tygodni do 6 miesięcy, brak miesiączki, skąpe miesiączki, krótkie cykle miesiączkowe, cykle bezowulacyjne, obfite miesiączki),
- nawracające bóle głowy (migreny),
- zmęczenie,
- trądzik,
- hirsutyzm (nadmierne owłosienie na twarzy, brzuchu i sutkach u kobiet),
- mastalgia (ból piersi) przedmiesiączkowa,
- torbiele w piersiach,
- niepłodność,
- PMS,
- skłonność do obrzęków,
- osteopenia (tzw. „rozmiękczenie kości”),
- obniżone libido,
- suchość pochwy,
- tendencja do otyłości,
- wahania nastroju,
- problemy ze wzrokiem (pogorszenie ostrości widzenia),
- depresja,
- stany lękowe
- mlekotok bez związku z ciążą.
Diagnostyka
Hiperprolaktynemia sama w sobie nie jest chorobą, lecz objawem, który informuje o zaburzeniach funkcji innych narządów. Leczenie hiperprolaktynemii należy rozpocząć od dokładnej diagnostyki i przede wszystkim znalezienia przyczyny.Hiperprolaktynemię rozpoznaje się, gdy poziom PRL wzrasta powyżej 25 ng/ml. U kobiet w ciąży wzrasta około 10 razy, a może osiągnąć nawet 300 ng/ml; u matek karmiących średnio wynosi 50 ng/ml. Hiperprolaktynemia a niepłodność Hiperprolaktynemia czynnościowa zaliczana jest do VI grupy podziału niepłodności i zaburzeń miesiączkowania według WHO i odpowiada za 25% przypadków wtórnego braku miesiączkiLeczenie farmakologiczne
W hiperprolaktynemii najczęściej wykorzystuje się antogonistów receptorów dopaminowych, w tym m.in.:- Bromokryptynę,
- Kabergolina,
- Chinagolid,
- Pergolid.
Leczenie chirurgiczne
Jeśli przyczyną utrzymującego się wysokiego poziomu PRL jest guz przysadki mózgowej pod uwagę bierze się możliwość leczenia operacyjnego.Leczenie hiperprolaktynemii
Leczenie hiperprolaktynemii jest uzależnione od przyczyny, która powoduje podwyższenie poziomu tego hormonu. Jeśli przyczyną jest stres, warto zadbać o wyciszenie organizmu, relaks. Pomocna może być medytacja, joga, spacery czy pomoc psychoterapeuty. Jeśli przyczyną jest niedoczynność tarczycy, należy wspomóc pracę tego gruczołu poprzez odpowiedni sposób odżywiania, zadbanie o higienę snu, wsparcie wątroby oraz odpowiednio dostosowane leczenie farmakologiczne.
Dieta w hiperprolaktynemii
Dieta powinna być przede wszystkim zbilansowana, dostoswana do idywidualnych potrzeb oraz przeciwzapalna. Warto zwiększyć w diecie ilość witaminy B6. W przeprowadzonych badaniach zaobserwowano, że spożycie produktów bogatych w B6 (t.j. m.in. banan, szpinak, łosoś, kurczak) wiąże się z obniżeniem stężenia PRL w organizmie. Równie ważna jest odpowiednia podaż witaminy E, która posiada właściwości obniżające poziom PRL. Witaminę E znajdziemy w oliwie z oliwek extra virgin, migdałach, orzechach laskowych, zarodkach pszennych czy kiełkach). Osoby z hiperprolaktynemią mogą rozważyć suplementację witaminy E w ilości 400 IU. Kolejnym elementem wspierającym terapię obniżającą poziom PRL jest cynk. Warto włączyć do diety chorego produkty obfitujące w cynk t.j.: ostrygo, wołowina, wątróbka czy kurczak. Nie należy również zapominać o odpowiednim spożyciu niacyny, kwasów omega – 3 (DHA i EPA), odpowiedniej podaży białka, tłuszczów i węglowodanów oraz magnezu. Dodatkowo, dieta powinna pomagać w utrzymaniu stabilnego poziomu glukozy we krwi.Podsumowanie
Hiperprolaktynemia, czyli wysoki poziom prolaktyny we krwi jest objawem, a nie przyczyną. W diagnostyce i leczeniu hiperprolaktynemii należy skupić się na działaniu przyczynowym, a nie objawowym. W regulacji poziomu prolaktyny poza leczeniem farmakologicznym, zmianą stylu życia istotny jest sposób odżywiania. Dieta powinna być dostoswana do indywidualnych potrzeb pacjentki, zbilansowana pod kątem makroskładników oraz witamin i minerałów, a w szczególności witaminy B6, niacyny, cynku, magnezu oraz witaminy E.Bibliografia
- Melmed S. et al.: Diagnosis and treatment of hyperprolactinemia: an Endocrine Society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab . 2011 Feb;96(2):273-88.
- Pałubska S. et al.: Hyperprolactinaemia - a problem in patients from the reproductive period to the menopause. Prz Menopauzalny . 2017 Mar;16(1):1-7.
- Kałużny M., Bolandowski M.: Hiperprolaktynemia: przyczyny, objawy kliniczne i możliwości terapeutyczne. Postepy Hig Med Dosw (online), 2005; tom 59: 20-27.
- Włach - Tkaczuk J. et al.: Hiperprolaktynemia. PRZEGL¥D MENOPAUZALNY 2/2009.
- Canva.
- van Die M.D. et al. Vitex agnus-castus extracts for female reproductive disorders: a systematic review of clinical trials. Planta Med . 2013 May;79(7):562-75.
