Otyłość brzuszna

Otyłość jest chorobą spowodowaną nadmiernym dostarczeniem energii zawartej w pokarmach w stosunku do potrzeb organizmu, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia magazynowania energii w postaci tkanki tłuszczowej, a to prowadzi do rozwoju wielu zaburzeń metabolicznych. W związku z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała otyłość za chorobę przewlekłą, stanowiącą jedną z największych zagrożeń […]
Otyłość jest chorobą spowodowaną nadmiernym dostarczeniem energii zawartej w pokarmach w stosunku do potrzeb organizmu, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia magazynowania energii w postaci tkanki tłuszczowej, a to prowadzi do rozwoju wielu zaburzeń metabolicznych. W związku z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała otyłość za chorobę przewlekłą, stanowiącą jedną z największych zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka. W Polsce nadwaga oraz otyłość stanowią poważny problem zdrowotny. Zgodnie z informacjami z GUS pod koniec 2019 roku prawie 65% mężczyzn charakteryzowało się wysokim indeksem masy ciała (BMI), z czego ok. 46% miało nadwagę, a 20% otyłość. U polskich kobiet, występowanie problemów z masą ciała wzrosło o ok. 3% w porównaniu z rokiem 2014. Prawie 49% ogółu dorosłych kobiet miało indeks masy ciała wskazujący na nadwagę lub otyłość (ponad 31% miało nadwagę, a niemal 18% – otyłość). Warto wspomnieć, że pandemia i związane z nią obostrzenia oraz praca zdalna wpłynęły na wzrost masy ciała wśród populacji polskiej. Kwarantanna oraz izolacja przyczyniły się do zmiany stylu życia: nieprawidłowego odżywiania oraz zmniejszenia codziennej aktywności fizycznej.

Otyłość istotnie zwiększa ryzyko:

  • insulinooporności, cukrzycy typu 2 oraz zespołu metabolicznego,
  • dyslipidemii, miażdżycy, choroby wieńcowej, prowadzi do niewydolności krążenia oraz niewydolności oddechowej,
  • nadciśnienia tętniczego,
  • choroby układu kostnego,
  • kamicy żółciowej,
  • nowotworów (tj. m.in.: jelita grubego, trzustki, endometrium, piersi),
  • niepłodności,
  • PCOS,
  • refluksu żołądkowo – przełykowego,
  • niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby (NAFLD),
  • bezdechu sennego,
  • choroby Alzheimera,
  • demencji.
Ryzyko zachorowania na ww. choroby nie jest jednakowe u osób otyłych i zależy przede wszystkim od rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w ciele.

Wyróżniamy:

  • Otyłość androidalną - typu brzusznego (tzw. jabłko),
  • Otyłość gynoidalną– udowo – pośladkowa (tzw. gruszka).

Otyłość metaboliczna

Okazuje się, że u osób z prawidłową masą ciała również może dojść do nadmiernego rozwoju tkanki tłuszczowej trzewnej. W konsekwencji osoby te mają prawdopodobnie zwiększone ryzyko zachorowania na choroby serca i naczyń oraz cukrzycę typu 2. Stwierdzono, że u osób z BMI w granicach 20–27 kg/m2, które w dorosłym życiu stopniowo przybierały na wadze i mają nadmierny depozyt brzuszny tłuszczu, częściej występują cukrzyca typu 2 i choroba niedokrwienna serca. Nawet stosunkowo niewielki przyrost masy ciała w granicach 2–10 kg w dorosłym życiu wpływa na rozwój otyłości metabolicznej. Cechą charakterystyczną osób z otyłością metaboliczną jest zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę. Insulinooporność to zmniejszenie wrażliwości tkanek obwodowych, szczególnie wątroby, mięśni szkieletowych i tkanki tłuszczowej na insulinę. Osoby z otyłością metaboliczną charakteryzują się większą zawartością tkanki tłuszczowej — przekraczającą 30% całkowitej masy ciała oraz zwiększoną zawartością tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, przy zmniejszonej ilości beztłuszczowej masy ciała.  Wykazano także, że pacjenci metabolicznie otyli mają też więcej tłuszczu nagromadzonego poza samą tkanką tłuszczową, szczególnie w wątrobie i mięśniach.

Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju otyłości brzusznej:

  • Prowadzony styl życia (wysokoprzetworzona dieta, siedzący tryb życia, brak regularności posiłków itp.),
  • Wiek – wraz z wiekiem dochodzi do wzrostu tkanki tłuszczowej wisceralnej u obu płci,
  • Płeć – szczególnie kobiet po menopauzie oraz po urodzeniu dziecka są narażone na wzrost tkanki tłuszczowej wisceralnej,
  • Pochodzenie etniczne,
  • Czynniki genetyczne,
  • Niska masa urodzeniowa,
  • Czynniki endokrynalne – do hormonów, które wpływają na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej zalicza się kortyzol oraz insulina. Zwiększenie stężenia kortyzolu prowadzi do niewrażliwości na insulinę i nietolerancji glukozy, zmniejszonego wychwytu wątrobowego insuliny i rozwoju oporności na insulinę w mięśniach szkieletowych.
  • stres.

Czynniki zwiększające utratę tkanki brzusznej:

  • deficyt kaloryczny (dostosowany do indywidualnych potrzeb danej osoby),
  • codzienna aktywność fizyczna, w tym spacery,
  • odpowiednie nawodnienie,
  • spożycie błonnika (zamiana mąki oczyszczonej i produktów z niej przygotowanych na pełnoziarniste artykuły spożywcze, dodatek warzyw i owoców, z przewagą warzyw, do każdego posiłku, grube kasze, brązowy ryż itp.),
  • kwasy tłuszczowe omega 3, w szczególności DHA,
  • odpowiednie spożycie białka,
  • podaż wapnia, witaminy D oraz K2MK7,
  • mikroflora jelitowa - szczepy bakterii Lactobacillus gasseri SBT2055 oraz BNR17.

Mikroflora jelitowa a otyłość

W licznych badaniach stwierdzono, że mikroflora jelitowa odgrywa rolę w rozwoju otyłości. Mechanizmy, na które może wpływać mikrobiota jelitowa, które wpływają na przyrost masy ciała, obejmują regulację poboru energii z jelit, trawienie niestrawnych polisacharydów z żywności, wytwarzanie lub aktywację cząsteczek sygnałowych zaangażowanych w metabolizm gospodarza czy modyfikację przepuszczalności jelit. W przeprowadzonych badaniach wykazano, że szczepy Lactobacillus gasseri SBT2055 oraz BNR 17 wykazują działanie zmniejszające otyłość brzuszną oraz masę ciała, co sugeruje jego korzystny wpływ na redukcję zaburzeń metabolicznych.

Wpływ witaminy D i wapnia na otyłość brzuszną

W badaniu podzielono uczestników na dwie grupy: 1. stosującą dietę redukcyjną z suplementacją wapnia  i witaminy D  oraz 2. stosującą jedynie dietę redukcyjną (grupa kontrolna). Po 12 tygodniach w grupie osób stosujących dietę wraz z suplementacją wapnia i witaminy D odnotowano istotną redukcję tkanki tłuszczowej trzewnej w porównaniu do grupy kontrolnej. W badaniach zwrócono również uwagę na odwrotną zależność między poziomem witaminy K2MK7, a wartością BMI (wysokie BMI = niski poziom witaminy K2). Do źródeł pokarmowych wapnia należą m.in.: nabiał, orzechy, nasiona roślin strączkowych, małe ryby zjadane z ośćmi, np. sardynki, mak, szpinak, zarodki pszenne oraz wody mineralne. Do pozostałych produktów sprzyjających utracie tkanki tłuszczowej trzewnej zaliczamy żywność bogatą w białko, awokado oraz warzywa bogate w karotenoidy, np. pomidory, marchew, bataty, dynia, szpinak, papryka.  

Zmagasz się z nadprogramowymi kilogramami? Ułożymy dla Ciebie zbilansowaną dietę dostosowaną do Twoich potrzeb:

Bibliografia

  • Suliga E.: OTYŁOŚĆ BRZUSZNA – METODY OCENY, PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA, IMPLIKACJE ZDROWOTNE. Studia Medyczne 2012; 27(3): 65–71.
  • Analizy statystyczne GUS: "Stan zdrowia ludności Polski w 2019 r." rozdział IV "Stan zdrowia ludności". 4.7. "Waga i wzrost". GUS Statistics Poland Warszawa 2021.
  • Bucyk B., Tupikowska M., Bednarek-Tupikowska G.: Kryteria rozpoznania zespołu metabolicznej otyłości z prawidłową masą ciała (MONW). Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat 2009;5(4):226-232.
  • Demissie M., Milewicz A.: Zaburzenia hormonalne w otyłości. Diabetologia Praktyczna 2003, tom 4, nr 3.
  • Seung-Pil J. et al.: Effect of Lactobacillus gasseri BNR17 on Overweight and Obese Adults: A Randomized, Double-Blind Clinical Trial. Korean J Fam Med . 2013 Mar;34(2):80-9.
  • Wei Z. et al.: Calcium plus vitamin D3 supplementation facilitated fat loss in overweight and obese college students with very-low calcium consumption: a randomized controlled trial. Nutr J . 2013 Jan 8;12:8.
  • Ravera M. et al.: Overweight-obesity is associated with decreased vitamin K2 levels in hemodialysis patients. Clin Chem Lab Med . 2020 May 8;59(3):581-589.
  • Anderson J. et al.: Health benefits of dietary fiber. Nutr Rev . 2009 Apr;67(4):188-205.
  • Lattimer J.M., Haub M.D.: Effects of dietary fiber and its components on metabolic health. Nutrients . 2010 Dec;2(12):1266-89.
  • Parikh S. et al.:Adolescent fiber consumption is associated with visceral fat and inflammatory markers .J Clin Endocrinol Metab . 2012 Aug;97(8):E1451-7.
  • Takagi T. et al.: Dietary Intake of Carotenoid-Rich Vegetables Reduces Visceral Adiposity in Obese Japanese men-A Randomized, Double-Blind Trial. Nutrients . 2020 Aug 5;12(8):2342.
  • Kadooka Y. et al. Regulation of abdominal adiposity by probiotics (Lactobacillus gasseri SBT2055) in adults with Effect of Lactobacillus gasseri BNR17 on Overweight and Obese Adults. :Eur J Clin Nutr . 2010 Jun;64(6):636-43. A Randomized, Double-Blind Clinical Trial
dieta insulinooporność odchudzanie otyłość otyłość brzuszna