Otyłość brzuszna

Otyłość jest chorobą spowodowaną nadmiernym dostarczeniem energii zawartej w pokarmach w stosunku do potrzeb organizmu, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia magazynowania energii w postaci tkanki tłuszczowej, a to prowadzi do rozwoju wielu zaburzeń metabolicznych. W związku z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała otyłość za chorobę przewlekłą, stanowiącą jedną z największych zagrożeń […]
Otyłość jest chorobą spowodowaną nadmiernym dostarczeniem energii zawartej w pokarmach w stosunku do potrzeb organizmu, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia magazynowania energii w postaci tkanki tłuszczowej, a to prowadzi do rozwoju wielu zaburzeń metabolicznych.W związku z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała otyłość za chorobę przewlekłą, stanowiącą jedną z największych zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka.W Polsce nadwaga oraz otyłość stanowią poważny problem zdrowotny. Zgodnie z informacjami z GUS pod koniec 2019 roku prawie 65% mężczyzn charakteryzowało się wysokim indeksem masy ciała (BMI), z czego ok. 46% miało nadwagę, a 20% otyłość. U polskich kobiet, występowanie problemów z masą ciała wzrosło o ok. 3% w porównaniu z rokiem 2014. Prawie 49% ogółu dorosłych kobiet miało indeks masy ciała wskazujący na nadwagę lub otyłość (ponad 31% miało nadwagę, a niemal 18% – otyłość). Warto wspomnieć, że pandemia i związane z nią obostrzenia oraz praca zdalna wpłynęły na wzrost masy ciała wśród populacji polskiej. Kwarantanna oraz izolacja przyczyniły się do zmiany stylu życia: nieprawidłowego odżywiania oraz zmniejszenia codziennej aktywności fizycznej.

Otyłość istotnie zwiększa ryzyko:

  • insulinooporności, cukrzycy typu 2 oraz zespołu metabolicznego,
  • dyslipidemii, miażdżycy, choroby wieńcowej, prowadzi do niewydolności krążenia oraz niewydolności oddechowej,
  • nadciśnienia tętniczego,
  • choroby układu kostnego,
  • kamicy żółciowej,
  • nowotworów (tj. m.in.: jelita grubego, trzustki, endometrium, piersi),
  • niepłodności,
  • PCOS,
  • refluksu żołądkowo – przełykowego,
  • niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby (NAFLD),
  • bezdechu sennego,
  • choroby Alzheimera,
  • demencji.
Ryzyko zachorowania na ww. choroby nie jest jednakowe u osób otyłych i zależy przede wszystkim od rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w ciele.

Wyróżniamy:

  • Otyłość androidalną - typu brzusznego (tzw. jabłko),
  • Otyłość gynoidalną– udowo – pośladkowa (tzw. gruszka).

Otyłość metaboliczna

Okazuje się, że u osób z prawidłową masą ciała również może dojść do nadmiernego rozwoju tkanki tłuszczowej trzewnej. W konsekwencji osoby te mają prawdopodobnie zwiększone ryzyko zachorowania na choroby serca i naczyń oraz cukrzycę typu 2.Stwierdzono, że u osób z BMI w granicach 20–27 kg/m2, które w dorosłym życiu stopniowo przybierały na wadze i mają nadmierny depozyt brzuszny tłuszczu, częściej występują cukrzyca typu 2 i choroba niedokrwienna serca. Nawet stosunkowo niewielki przyrost masy ciała w granicach 2–10 kg w dorosłym życiu wpływa na rozwój otyłości metabolicznej.Cechą charakterystyczną osób z otyłością metaboliczną jest zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę. Insulinooporność to zmniejszenie wrażliwości tkanek obwodowych, szczególnie wątroby, mięśni szkieletowych i tkanki tłuszczowej na insulinę.Osoby z otyłością metaboliczną charakteryzują się większą zawartością tkanki tłuszczowej — przekraczającą 30% całkowitej masy ciała oraz zwiększoną zawartością tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, przy zmniejszonej ilości beztłuszczowej masy ciała.  Wykazano także, że pacjenci metabolicznie otyli mają też więcej tłuszczu nagromadzonego poza samą tkanką tłuszczową, szczególnie w wątrobie i mięśniach. 

Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju otyłości brzusznej:

  • Prowadzony styl życia (wysokoprzetworzona dieta, siedzący tryb życia, brak regularności posiłków itp.),
  • Wiek – wraz z wiekiem dochodzi do wzrostu tkanki tłuszczowej wisceralnej u obu płci,
  • Płeć – szczególnie kobiet po menopauzie oraz po urodzeniu dziecka są narażone na wzrost tkanki tłuszczowej wisceralnej,
  • Pochodzenie etniczne,
  • Czynniki genetyczne,
  • Niska masa urodzeniowa,
  • Czynniki endokrynalne – do hormonów, które wpływają na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej zalicza się kortyzol oraz insulina. Zwiększenie stężenia kortyzolu prowadzi do niewrażliwości na insulinę i nietolerancji glukozy, zmniejszonego wychwytu wątrobowego insuliny i rozwoju oporności na insulinę w mięśniach szkieletowych.
  • stres.

Czynniki zwiększające utratę tkanki brzusznej:

  • deficyt kaloryczny (dostosowany do indywidualnych potrzeb danej osoby),
  • codzienna aktywność fizyczna, w tym spacery,
  • odpowiednie nawodnienie,
  • spożycie błonnika (zamiana mąki oczyszczonej i produktów z niej przygotowanych na pełnoziarniste artykuły spożywcze, dodatek warzyw i owoców, z przewagą warzyw, do każdego posiłku, grube kasze, brązowy ryż itp.),
  • kwasy tłuszczowe omega 3, w szczególności DHA,
  • odpowiednie spożycie białka,
  • podaż wapnia, witaminy D oraz K2MK7,
  • mikroflora jelitowa - szczepy bakterii Lactobacillus gasseri SBT2055 oraz BNR17.

Mikroflora jelitowa a otyłość

W licznych badaniach stwierdzono, że mikroflora jelitowa odgrywa rolę w rozwoju otyłości. Mechanizmy, na które może wpływać mikrobiota jelitowa, które wpływają na przyrost masy ciała, obejmują regulację poboru energii z jelit, trawienie niestrawnych polisacharydów z żywności, wytwarzanie lub aktywację cząsteczek sygnałowych zaangażowanych w metabolizm gospodarza czy modyfikację przepuszczalności jelit.W przeprowadzonych badaniach wykazano, że szczepy Lactobacillus gasseri SBT2055 oraz BNR 17 wykazują działanie zmniejszające otyłość brzuszną oraz masę ciała, co sugeruje jego korzystny wpływ na redukcję zaburzeń metabolicznych.

Wpływ witaminy D i wapnia na otyłość brzuszną

W badaniu podzielono uczestników na dwie grupy: 1. stosującą dietę redukcyjną z suplementacją wapnia  i witaminy D  oraz 2. stosującą jedynie dietę redukcyjną (grupa kontrolna). Po 12 tygodniach w grupie osób stosujących dietę wraz z suplementacją wapnia i witaminy D odnotowano istotną redukcję tkanki tłuszczowej trzewnej w porównaniu do grupy kontrolnej.W badaniach zwrócono również uwagę na odwrotną zależność między poziomem witaminy K2MK7, a wartością BMI (wysokie BMI = niski poziom witaminy K2).Do źródeł pokarmowych wapnia należą m.in.: nabiał, orzechy, nasiona roślin strączkowych, małe ryby zjadane z ośćmi, np. sardynki, mak, szpinak, zarodki pszenne oraz wody mineralne.Do pozostałych produktów sprzyjających utracie tkanki tłuszczowej trzewnej zaliczamy żywność bogatą w białko, awokado oraz warzywa bogate w karotenoidy, np. pomidory, marchew, bataty, dynia, szpinak, papryka. 

Zmagasz się z nadprogramowymi kilogramami? Ułożymy dla Ciebie zbilansowaną dietę dostosowaną do Twoich potrzeb:

Bibliografia

  • Suliga E.: OTYŁOŚĆ BRZUSZNA – METODY OCENY, PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA, IMPLIKACJE ZDROWOTNE. Studia Medyczne 2012; 27(3): 65–71.
  • Analizy statystyczne GUS: "Stan zdrowia ludności Polski w 2019 r." rozdział IV "Stan zdrowia ludności". 4.7. "Waga i wzrost". GUS Statistics Poland Warszawa 2021.
  • Bucyk B., Tupikowska M., Bednarek-Tupikowska G.: Kryteria rozpoznania zespołu metabolicznej otyłości z prawidłową masą ciała (MONW). Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat 2009;5(4):226-232.
  • Demissie M., Milewicz A.: Zaburzenia hormonalne w otyłości. Diabetologia Praktyczna 2003, tom 4, nr 3.
  • Seung-Pil J. et al.: Effect of Lactobacillus gasseri BNR17 on Overweight and Obese Adults: A Randomized, Double-Blind Clinical Trial. Korean J Fam Med . 2013 Mar;34(2):80-9.
  • Wei Z. et al.: Calcium plus vitamin D3 supplementation facilitated fat loss in overweight and obese college students with very-low calcium consumption: a randomized controlled trial. Nutr J . 2013 Jan 8;12:8.
  • Ravera M. et al.: Overweight-obesity is associated with decreased vitamin K2 levels in hemodialysis patients. Clin Chem Lab Med . 2020 May 8;59(3):581-589.
  • Anderson J. et al.: Health benefits of dietary fiber. Nutr Rev . 2009 Apr;67(4):188-205.
  • Lattimer J.M., Haub M.D.: Effects of dietary fiber and its components on metabolic health. Nutrients . 2010 Dec;2(12):1266-89.
  • Parikh S. et al.:Adolescent fiber consumption is associated with visceral fat and inflammatory markers .J Clin Endocrinol Metab . 2012 Aug;97(8):E1451-7.
  • Takagi T. et al.: Dietary Intake of Carotenoid-Rich Vegetables Reduces Visceral Adiposity in Obese Japanese men-A Randomized, Double-Blind Trial. Nutrients . 2020 Aug 5;12(8):2342.
  • Kadooka Y. et al. Regulation of abdominal adiposity by probiotics (Lactobacillus gasseri SBT2055) in adults with Effect of Lactobacillus gasseri BNR17 on Overweight and Obese Adults. :Eur J Clin Nutr . 2010 Jun;64(6):636-43. A Randomized, Double-Blind Clinical Trial
dieta insulinooporność odchudzanie otyłość otyłość brzuszna